Polacy najczęściej czerpią informacje z telewizji, z internetu korzystają młodzi i wykształceni

Celem przeprowadzonego przez KRRiT badania było sprawdzenie, jak Polacy postrzegają i wykorzystują różnorodność mediów oraz wyjaśnienie potrzeb i praktyk odbiorców mediów. To pierwsze w Polsce badanie pluralizmu mediów z perspektywy użytkownika, które nie ma charakteru rynkowego.

Treści informacyjne zostały zdefiniowane w raporcie przede wszystkim jako aktualne, ważne i wiarygodne wydarzenia oraz informacje obejmujące zagadnienia społeczne, polityczne, ekonomiczne, finansowe, istotne dla kształtowania opinii publicznej, a także dotyczące treści związanych z kulturą, rozrywką, stylem życia i sportu. Ważnym kryterium w kontekście definicji jest wiarygodność tych treści.

Wyniki przeprowadzonego badania wskazują, że ponad 70 proc. badanych korzysta z przynajmniej siedmiu źródeł treści informacyjnych, a 41 proc. sięga po 11 i więcej źródeł. Odbiorcy deklarują, iż porównują aktualne treści informacyjne w kilku źródłach w celu wyselekcjonowania jak najmniej stronniczych treści. Mniej niż połowa, bo 45 proc. Polaków uważa polskie media za wystarczająco pluralistyczne. Wśród powodów braku pluralizmu najczęściej wymieniana jest duża kontrola mediów przez polityków i reklamodawców, pogoń za plotkami i sensacją oraz brak niezależności dziennikarzy.

Wybór platformy medialnej do odbioru treści informacyjnych jest zależny od wieku. Młodzież wiadomości zdobywa głównie z internetu (47 proc.) oraz z telewizji (36 proc.). Wśród osób w wieku od 31 do 45 lat te preferencje wyboru odwracają się (internet 33 proc., a telewizja 53 proc.). Osoby w wieku od 46 do 60 lat wiadomości czerpią głównie z telewizji (internet 13 proc., a telewizja 73 proc.). Natomiast osoby najstarsze - powyżej 60 roku życia – zdecydowanie wybierają telewizję (80 proc.), a na drugim miejscu prasę (11 proc.).

Głównym powodem wyboru konkretnych platform medialnych do odbioru treści informacyjnych jest łatwość dostępu (wskazana przez 85 proc. Polaków). Wskazywane były również: wiarygodność informacji (49 proc.) oraz szybkość informacji (50 proc.). Wpływ na wybór ma również poziom wykształcenia. Wprawdzie jako główne medium dominuje telewizja, ale jej udział wyraźnie spada wraz ze wzrostem wykształcenia. Natomiast ze wzrostem poziomu wykształcenia rośnie rola internetu jako głównego źródła wiedzy.

Młodzi znajdują informacje w internecie, głównie w serwisach społecznościowych (Facebook). Aktywni zawodowo i starsi respondenci o aktualnościach dowiadują się z telewizji (wskazywane stacje to TVN24 i TVP1). Respondenci wskazują sprawdzanie informacji w kilku źródłach i porównywanie ich ze sobą.

Codzienne lub prawie codzienne oglądanie telewizji deklaruje 80 proc. dorosłych mieszkańców Polski. Dostęp do tego medium jest związany z wiekiem - osoby młodsze rzadziej niż osoby starsze oglądają telewizję codziennie. Wśród osób w wieku od 18 do 30 lat ten odsetek wynosi 64 proc., w wieku od 31 do 45 lat - 74 proc., w wieku od 46 do 60 lat - 85 proc., a wśród osób najstarszych (61 i więcej lat) to aż 94 proc.

Prawie połowa (44 proc.) badanych deklaruje, że codziennie słucha radia. Częściej deklarują to mężczyźni niż kobiety (odpowiednio 49 proc. i 39 proc.). Radio słuchane jest częściej w dużych ośrodkach miejskich niż na wsiach czy w małych miasteczkach. Ponadto wśród osób z wyższym wykształceniem ponad połowa (53 proc.) jest stałymi słuchaczami radia. Radia nie słucha wcale 12 proc. Polaków, a wśród najstarszej grupy badanych (powyżej 60 lat) ten odsetek sięga do 18 proc.

Prawie połowa, czyli 49 proc. mieszkańców Polski deklaruje, że czyta prasę przynajmniej raz w tygodniu. Przeszło jedna trzecia (35 proc.) badanych podaje, że wcale nie czyta prasy, z tym że częściej deklarują to mężczyźni (42 proc.) niż kobiety (29 proc.). Po prasę najrzadziej sięgają osoby młode w wieku od 18 do 30 lat - to mniej niż połowa wszystkich czytających (45 proc.).

Raport KRRiT potwierdza, że młodzi Polacy najczęściej korzystają z internetu - prawie połowa (48 proc.) ogółu badanych codziennie korzysta z sieci, ale wśród młodych (w wieku 18-30 lat) ten odsetek sięga aż 86 proc. Aż 29 proc. wcale nie korzysta z dostępu do internetu, a wyraźną barierą jest wiek – 75 proc. osób powyżej 60. roku życia w ogóle nie korzysta z internetu. W grupie wiekowej od 46 do 60 lat jest to jeszcze 34 proc. Najczęściej wybieranymi źródłami informacji w internecie są portale informacyjne.

W ocenie KRRiT, internet wypiera starsze platformy medialne ze względu na wielość i aktualność udostępnianych informacji oraz możliwość swobodnego dopasowania wybieranej treści do potrzeb indywidualnych. Korzystanie z internetu ma jednak charakter bardzo selektywny i nie odzwierciedla wszystkich możliwości oferowanych przez tę platformę.

52 proc. Polaków wcale nie korzysta z serwisów społecznościowych (np. Facebook, Twitter). Wśród młodych osób w wieku 18-30 lat ten odsetek wynosi tylko 9 proc., w wieku od 31 do 45 lat - 37 proc., w wieku od 46 do 60 lat - 68 proc., a wśród osób najstarszych (61 i więcej lat) aż 89 proc. Z social media codziennie korzystają głównie młodzi Polacy - 69 proc. - co w tej grupie oznacza częstsze korzystanie z serwisów społecznościowych niż z telewizji.

Prawie dwie trzecie badanych (62 proc.) przyznaje, że zdarza się im korzystać jednocześnie z kilku platform medialnych w celu odbioru wiadomości. Najczęściej współużytkowane są: telewizja z internetem (29 proc.), telewizja z prasą (24 proc.), telewizja z radiem (18 proc.) oraz radio z internetem (18 proc.). Wśród korzystających jednocześnie z telewizji i internetu najpopularniejsze jest łączenie TVN z Wp.pl (43 proc.), TVN z Onet.pl (43 proc.) oraz TVP1 z Wp.pl (38 proc.). Natomiast odbiorcy mediów korzystający z telewizji i prasy najczęściej informacje czerpią z TVN i „Faktu” (28 proc.) oraz TVP1 i „Faktu” (26 proc.).

Według Krajowej Rady, pluralizm mediów jest istotnym elementem demokracji, a jego istnienie przyczynia się do rozwoju bogactwa kulturowego oraz sprzyja poszerzaniu wiedzy i pełnego korzystania z mediów cyfrowych przez wszystkich użytkowników. Wyraża się przede wszystkim w dostępie do wielu źródeł informowania za pomocą różnych platform (telewizja, radio, prasa i internet).

Badanie zostało zrealizowane na reprezentatywnej próbie 1004 osób dla populacji Polski w wieku 18 i więcej lat. Czas realizacji wywiadów: 17 - 30 września 2015 roku.