Profesjonaliści zwykle dobierają sprzęt pod kątem czekającego ich zadania. Nieco inaczej sprawa wygląda w środowisku majsterkowiczów. Nie zawsze dysponują oni porównywalnym arsenałem narzędzi. Zamiast kilkudziesięciu rodzajów wiertarek i wkrętarek często wystarcza im jeden uniwersalny model każdej z tych maszyn. Warto natomiast, aby uzbrojeni byli we właściwy oręż, jakim są wysokiej jakości wiertła. Sukces bardzo często zależy bowiem od ich odpowiedniego wyboru.
Wiertarki należą do grupy narzędzi, bez których trudno wyobrazić sobie domowy warsztat. Coraz częściej goszczą w nim również nowoczesne, bezprzewodowe wiertarko-wkrętarki. Oba rodzaje sprzętu są niezwykle uniwersalne i można wykorzystać je na dziesiątki sposobów. Jednak bez właściwego osprzętu stają się niemal bezużyteczne. Dlatego zarówno profesjonalista, jak i „złota rączka” potrzebują dobrych wierteł. Najważniejsza zasada, o której każdy powinien pamiętać, brzmi: „wiertło należy dobierać zawsze stosownie do zadania”. Poszczególne typy różnią się od siebie kształtem, sposobem wykonania, użytymi do ich produkcji materiałami, a także wymiarami czy uchwytami, nie sposób omówić wszystkich w jednym artykule. Niniejszy tekst poświęcony będzie wyłącznie tym służącym do wiercenia w metalach.
Budowa wiertła
Wiertła do metalu, jak sama nazwa wskazuje, przeznaczone są do pracy z różnymi typami stali, żeliwem, metalami nieżelaznymi oraz – o czym nie każdy wie – utwardzanymi tworzywami sztucznymi. Można je wykorzystywać do wykonywania otworów przelotowych i o określonej głębokości, pod rozwiercanie, pogłębianie lub gwinty.
Gładki, walcowy fragment narzędzia nazywa się chwytem, zaś spiralny to korpus, będący częścią roboczą wiertła. Znajdują się na nim dwa ostrza tnące (krawędzie skrawające) i dwa rowki, służące do odprowadzania wiórów. Za prawidłowe prowadzenie narzędzia w wykonywanym otworze odpowiadają dwie łysinki umieszczone na pomocniczych krawędziach skrawających.
Sposób wykonania ma znaczenie
Obecnie wiertła do metalu wykonuje się z szybkotnącej stali narzędziowej, jedną z trzech podstawowych metod: frezowania, walcowania lub szlifowania. W pierwszej z nich żłobienia wykonuje frezarka, z kolei w tych wykonanych metodą skośnego walcowania segmentowego część robocza kształtowana jest na gorąco w jednym przepuście, między czterema segmentami. Bardziej zawansowane modele produkuje się techniką pełnego szlifowania. Przy jej zastosowaniu rowki i uzębienia obrabia się w procesie głębokiego szlifowania surowego materiału. Wiertła wykonane tym sposobem mają znacznie dłuższą żywotność. Charakteryzuje je wysoka gładkość powierzchni rowków. Dzięki temu ułatwione jest wydobywanie wiórów z otworu. Ma to znaczenie zwłaszcza przy narzędziach przeznaczonych do głębokiego wiercenia, gdyż m.in. minimalizuje ryzyko przedwczesnego łamania sprzętu.
Kolejnym istotnym elementem, jakim mogą różnić się wiertła do metalu, jest ich kąt wierzchołkowy. Określa on geometrię ostrza oraz wpływa istotnie na sposób pracy narzędziem. Spotykane są wiertła o kącie 118° oraz 135°. Wiertła te różnią się również sposobem szlifowania krawędzi. W przypadku wersji o kącie 118° jest ono zwykle stożkowe, a w tych o wierzchołku 135° dwuścinowe, nazywane również krzyżowym. – Drugi sposób wykonania zmniejsza ryzyko ześlizgiwania wiertła, eliminując w zasadzie konieczność trasowania czy nawiercania wstępnego – tłumaczy Emil Sieligowski, Brand Manager marki wysokiej jakości narzędzi i akcesoriów do elektronarzędzi PROLINE.
Które wiertło do czego?
Majsterkowiczom do domowych prac często wystarczają zwykłe walcowane wiertła. Inwestycja w osprzęt wykonany metodą pełnego szlifowania ma jednak szereg zalet. Przede wszystkim gwarantuje on wysoką dokładność i prostoliniowość wiercenia. W przypadku wykonywania otworów o średnicy do 10mm, samocentrujące, szlifowane krzyżowo ostrza o kącie wierzchołkowym 135° eliminują konieczność punktowania lub wstępnego nawiercania. – Wiertła te, w porównaniu do standardowych modeli ze stali szybkotnącej z ostrzem szlifowanym stożkowo, umożliwiają pracę szybszą o 30%, przy użyciu nawet o 40% mniejszej siły wymuszania posuwu – dodaje ekspert. Sprawdzają się w niemal wszystkich pracach warsztatowych z takimi materiałami jak stal węglowa, żeliwo i żeliwo szare, metale nieżelazne czy utwardzane tworzywa sztuczne.
Wiertła dla profesjonalistów
Profesjonaliści i zaawansowani majsterkowicze powinni mieć w swoim arsenale wiertła z dodatkiem kobaltu (HSS Co) lub pokryte powłoką z tlenku azotu (HSS TiN). Te pierwsze przeznaczone są do wiercenia w stalach stopowych i węglowych o wytrzymałości na rozciąganie wynoszącej nawet do 1000N/mm2, stali nierdzewnej, żeliwie szarym, spiekach żelaza oraz stalach kwaso i żaroodpornych. Są to modele niezwykle precyzyjne i o dużej odporności na wysokie temperatury obróbki, dzięki czemu można nimi wiercić znacznie szybciej. Charakteryzuje je doskonała wydajność i żywotność.
W przypadku modeli pokrytych tlenkiem azotu, dzięki zastosowanej powłoce uzyskuje się niższy współczynnik tarcia. Skutecznie redukuje to zjawisko przywierania wiórów do wiertła. Użycie takiego sprzętu pozwala stosować większe szybkości wiercenia, pracować z trudnoobrabialnymi materiałami, uzyskując jednocześnie wyższą jakość końcowej powierzchni. Wiertła HSS TiN przeznaczone są do wiercenia w stali stopowej i węglowej o wytrzymałości na rozciąganie do 900N/mm2, żeliwie ciągliwym, spiekach żelaza, miedzi, brązie oraz utwardzonych tworzywach sztucznych.
Dla profesjonalisty i majsterkowicza wiertła są niczym oręż, od którego niezawodności zależy sukces toczonych zmagań. W przypadku wierteł PROLINE wybór tego „uzbrojenia” jest bardzo szeroki. Oprócz standardowych, walcowanych wierteł HSS marka oferuje też modele wykonane metodą pełnego szlifowania, o kącie 135° i krzyżowym szlifie, także w wersjach HSS TiN i HSS Co. Nie brakuje również innych rozwiązań, jak wiertła krótkie czy wydłużone lub, przydatne zwłaszcza do wierceń w cienkich blachach, warianty dwustronne. Producent dokłada starań, aby do klientów trafiały produkty wyłącznie najwyższej klasy. Dlatego jakość oraz wytrzymałość wierteł PROLINE sprawdzana jest w ekstremalnych warunkach. W trakcie prób wytrzymałościowych poddawane są one obciążeniom znacznie przekraczającym te występujące podczas normalnej pracy.
Inwestycja w dobre narzędzia i profesjonalny osprzęt, jak wysokiej jakości wiertła, zawsze się opłaca. Kupując produkty firmowane przez renomowanych producentów oraz używając ich zgodnie z przeznaczeniem, zyskamy pewność, że nie zawiodą nas, gdy najbardziej ich potrzebujemy, a efekt wykonanych prac będzie bardziej niż zadowalający. W kolejnej części cyklu omówimy akcesoria do wiercenia w betonie.
